De zwarte trui van de Giro d'Italia: een bijzonder verhaal

Je hoeft niet veel van wielrennen te weten, om de Giro d’Italia te associëren met de roze trui. Naast de andere truien (paars, wit, groen) van deze wielerronde, is er ook nog de zwarte trui. Er blijkt een heerlijk verhaal aan vast te zitten dat ook niet-wielerliefhebbers zal aanspreken…

In de jaren 1946-1951 werd la Maglia Nera, de Zwarte Trui, uitgereikt aan de corridore, wielrenner, die als ultimo in classifica, laatste in het klassement, eindigde in de Giro d’Italia.

De oorsprong van zwarte trui

De onafhankelijk koersende voetballer(!) Giuseppe Ticozzelli uit Pavia was de inspiratiebron voor de Zwarte Trui. De fiets gebruikte hij per tenersi in forma, om getraind te blijven. Verrassend genoeg reed hij ver voor het peloton uit. Hij beschikte echter niet over een ondersteunend team dat hem kon verzorgen. Daarom besloot hij om, tijdens de wedstrijd, snel wat te eten in een restaurantje. Daarna sloot hij weer aan bij het peloton. Later in de race werd hij ook nog eens aangereden door een motor en zo eindigde hij uiteindelijk als laatste. Hij droeg tijdens deze Giro zijn zwarte voetbaltrui.

Calciatore ciclista, de voetballende wielrenner

Ticozzelli is de enige die het klaar heeft gespeeld om te voetballen in het Italiaanse nationale voetbalteam Azzurri én te wielrennen in de Giro d’Italia!

Lucratieve pechvogeltrui

De organisatoren van de Giro d’Italia besloten voortaan een zwarte trui uit te reiken aan degene die als laatste de finish bereikte. Zo zou deze ‘sfigato’, pechvogel, dan toch wat geld kunnen verdienen. Dit bleek echter een even nobel, als ook naïef idee.

Luigi Malabrocca

Een aantal keer werd de maglia meno prestigiosa del Giro, minst prestigieuze Giro-trui, gewonnen door Luigi Malabrocca. Hij deed mee in 1946, 1947, 1949 en 1952; hij kwam uit een groot arm gezin en wilde wat geld verdienen door etappes te winnen in de Giro. Met grootheden als Coppi in de Giro was dat echter niet makkelijk. Toen Luisin (voor intimi) als laatste over de eindstreep kwam, bleek hem dat veel meer op te leveren. Hij kreeg van alles intascato, toegestopt, door de tifosi, fans en sponsoren: geld, eten, zelfs een schaap!

Arcitaliano

Op de laatste plek eindigen, is overigens geen sinecure. Je moet niet alleen langzaam fietsen, maar ook berekenend zijn zodat je de tempo massimo, maximale tijd, niet overschrijdt. Malabrocca wordt ook wel omschreven als arcitaliano, überitaliaan: een voorbeeld van hoe je intelligente intuitie gebruikt all’arte della sopravvivenza, bij de kunst van het overleven.

Luigi Malabrocca draaide de regels om. Lo fece per scelta e per esigenza, hij deed het bewust en uit noodzaak, ook al overschaduwde dit zijn talent van corridore, wielrenner in het ciclocross, veldrijden.

Strijd om de laatste plek

Tussen sommige wielrenners ontstond een ware concurrentiestrijd om als laatste te eindigen. Ze hadden om de haverklap una foratura, lekke band. Ze verstopten zich onderweg in barretjes, in sloten of in fienili, hooibergen, wachtend tot de hele karavaan gepasseerd was, om daarna op hun dooie akkertje naar de finish te rijden. En daar wachtte dan wel l’onta dell’ultimo posto, de schande van de laatste plek, maar ook gloria e guadagni, roem en quattrini, centjes.

In 1949 liep het voor de ribelle tranquillo, rustige rebel, Malabrocca anders dan hij had gepland. De cronometristi, tijdmeters, waren inmiddels het urenlange wachten beu en waren naar huis gegaan. Toen Malabrocca eindelijk bij de finish arriveerde, was lo striscione dell'arrivo, de eindstreepbannier, al weggehaald. Hij kreeg dezelfde eindtijd toegewezen als de rest van het peloton. De Zwarte Trui ging naar zijn grote concurrent Sante Carollo, die net iets eerder was gefinisht dan Malabrocca. Op acht uur afstand van winnaar Coppi. Dán ben je pas een echte pechvogel ?.

In 1951 werd de Maglia Nera gewonnen door Giovanni Pinarello, inderdaad… degene die later de beroemde Pinarello-fietsen ontwikkelde. In 1967 werd de Zwarte Trui nog eens uit de kast getrokken; of ie daar nog eens uit komt? De tijd zal het leren…